پورتفوی یا ترکیب دارایی های صندوق های سرمایه گذاری در بازار سهام

در دنیای سرمایه‌گذاری، یکی از اصطلاحاتی که خیلی به گوش می‌خورد و هر سرمایه‌گذار باید بداند معنی و مفهوم آن چیست، کلمه پرتفوی است که در صندوق های سرمایه گذاری به ترکیب دارایی شناخته می‌شود. پرتفوی در واقع باعث ایجاد رابطه‌ای بین ریسک و بازدهی می‌شود. بنابراین در این مطلب می‌خواهیم بدانیم پرتفوی یا ترکیب دارایی های صندوق سرمایه گذاری چیست و چه تاثیری روی عملکرد آن‌ دارد.

پرتفوی، تعادلی بین ریسک و بازده سرمایه‌گذاری

هر سرمایه‌گذاری انتظار دارد در مقابل ریسکی که انجام داده، بازدهی دریافت کند. اما اینکه با چه ریسکی به چه بازدهی برسد مهم است. برای همین سخت‌ترین کار در دنیای سرمایه‌گذاری، یا همان چیزی که باعث شده برخی سرمایه‌گذاران موفقیت‌های بیشتری داشته باشند، ایجاد تعادل بین ریسک و بازدهی است و آن چیزی که این تعادل را می‌سازد پرتفوی است.

پرتفو یا ترکیب دارایی چیست؟

پرتفوی از کلمه Portfolio گرفته شده که به معنای کیف دستی است که در گذشته سرمایه­‌گذاران اسناد و مدارک خود را در آن می­‌گذاشتند.

امروزه به گروهی از دارایی‌­های مالی مثل سهام، اوراق مشارکت، اوراق قرضه، املاک و مستغلات، پول نقد در سپرده‌­های بانکی و … پورتفو گفته می‌­شود. سرمایه­‌گذار با تشکیل این سبد ریسک سرمایه‌­گذاری را کنترل می‌­کند و به نحوی از سود چند سهم یا چند بازار مالی نفع می­‌برد.

داشتن پرتفوی یا ترکیب دارایی متنوع چه مزیتی دارد؟

فرض کنید سرمایه‌ای دارید و می‌خواهید آن را روی سهام شرکتی که در زمینه دارویی فعالیت می‌کند سرمایه‌گذاری کنید. در این حوزه شرکت‌های زیادی وجود دارند که فعالیت می‌کنند و هر کدام بازدهی خود را داشته‌اند. با این حال از آن جایی که رقابت بین شرکت‌ها بالاست، مشخص نیست در آینده کدام شرکت بازدهی بیشتری داشته باشد یا اصلا ممکن است بازدهی گذشته خود را حفظ کند یا نه.

برای سرمایه‌گذاری دو راه پیش روی شماست:

سهام یکی از این شرکت‌ها را بخرید و منتظر سوددهی آن باشید. هر چند باید حواس‌تان باشد که ممکن است این شرکت برخلاف سوددهی‌های قبلی خود، دچار ضرر شود یا شرکت‌های رقیب سوددهی بیشتری نسبت به این شرکت کسب کنند.

سرمایه خود را به بخش‌های مختلف تقسیم کنید و هر بخش را روی یکی از شرکت‌ها سرمایه‌گذاری کنید. در این حالت ممکن است یکی از شرکت‌ها ضرر کند یا سوددهی قابل توجهی نداشته باشد، ولی زیان یا سود کم او با سوددهی دیگر شرکت‌ها جبران می‌شود. در عوض خیال‌تان از بابت بازدهی مثبت سرمایه‌گذاریتان راحت است و دچار ضرر نمی‌شوید.

در حالت دوم شما ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش داده‌اید و به این ترتیب پرتفویی از سهم‌های مختلف تشکیل داده‌اید. پرتفوی یا سبد سرمایه‌گذاری ترکیبی از دارایی‌های مختلف است که قرار گرفتن آن‌ها در کنار هم باعث کاهش ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود.

دو مثال ساده برای درک بهتر مفهوم پرتفوی یا ترکیب دارایی

حتما بارها جمله «همه تخم ­مر‌غ‌­ها را توی یک سبد نچین» را شنیده‌­اید. یکی از متداول‌­ترین جملات در بین سرمایه‌گذاران که به تشکیل پرتفوی یا سبد سرمایه­‌گذاری اشاره می­‌کند. در این مثال اگر سرمایه شما تعدادی تخم مرغ باشد و شرکت­ها سبدهایی باشند که قرار است سرمایه یا تخم­ مرغ‌­های شما را نگه­داری کنند، چه می‌­کنید؟

ریسک بالایی متحمل می‌­شوید و همه تخم ­مرغ‌­ها را توی یک سبد می­‌گذارید یا با تقسیم تخم ­مرغ‌­ها بین چند سبد، ریسک را کاهش می­‌دهید؟ چرا که اگر یکی از سبدها بیفتد و تخم­ مرغ­‌هایش بشکند، شما هنوز سبدها و تخم ­مرغ‌های دیگری هم دارید.

مثال ترکیب دارایی های صندوق سرمایه گذاری

حال فرض کنید وارد یک پیتزافروشی شده‌­اید که پیتزاهایی در طعم‌­ها با چاشنی‌­های متفاوتی دارد. شما می‌­توانید یک مدل را سفارش دهید و همان را بخورید، ممکن است طعمش را دوست داشته باشید و ممکن هم هست خوشتان نیاید، اما شما همین یک انتخاب را داشته‌­اید.

از طرفی می‌­توانید چند اسلایس را در طعم و چاشنی­‌های متفاوت انتخاب کنید که اندازه هر اسلایس به میزان میل شما به آن طعم است. با این کار ممکن است از طعم یکی از اسلایس‌­ها خوشتان نیاید، ولی طعم‌­های دیگری هم دارید که با خوردن آن­ها گرسنه نخواهید ماند.

در هر دو مثال، شما با انتخاب راه دوم ریسک را کاهش داده‌­اید و سبدی متنوع ساخته‌­اید تا بتوانید به جای استفاده از مزایای یک کدام آن‌­ها، از مزایای چند مدل از آن­‌ها استفاده کنید.

تشکیل سبد سرمایه‌­گذاری یا پرتفوی به همین سادگی هم نیست، بلکه باید یک سری ویژگی­‌ها و مزایا را در نظر داشته باشید و از اصل تنوع بخشی هم غافل نشوید. خوشبختانه تنوع در دنیای سرمایه‌­گذاری به قدری گسترده است که می‌توانید بطور همزمان از همه آن‌ها بهره ببرید.

ترکیب دارایی‌ های صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری

صندوق های سرمایه گذاری سرمایه­‌های خرد را جمع­‌آوری می­‌کنند تا آن­ها را به بهترین شکل در بازارهای مالی سرمایه‌‌گذاری کنند و سود حاصل را بین سرمایه­‌گذارانشان تقسیم کنند، بنابراین باید از نظر چیدن پرتفوی بسیار قوی و سنجیده عمل کنند. چرا که مدیریت یک سرمایه عظیم و ایجاد تعادل بین ریسک و بازده کار آسانی نیست.

صندوق های سرمایه گذاری بر اساس ترکیب دارایی خود به چند مدل تقسیم می‌­شوند. به این ترتیب پرتفوی صندوق‌ها اولین و مهم­ترین نکته در تمایز بین صندوق‌­ها و یکی از راه‌­های انتخاب صندوق مناسب برای سرمایه­‌گذاری است.

پرتفوی هر صندوق میزان ریسک پذیری مدیر صندوق را نشان می‌­دهد و این موضوع تاثیر مستقیمی روی بازدهی کل صندوق و در نتیجه میزان سود بردن سرمایه­‌گذاران دارد. بنابراین هر سرمایه­‌گذار باید قبل از ورود به صندوق های سرمایه گذاری از پرتفوی صندوق و استراتژی مدیر آن در سرمایه‌­گذاری اطلاع داشته باشد.

صندوق ها دارایی‌های خود را کجا سرمایه گذاری می‌کنند؟

صندوق های سرمایه گذاری روی موارد مختلفی سرمایه­‌گذاری می­‌کنند که شامل اوراق مشارکت، سهام، سپرده بانکی، اوراق قرضه و … هستند. برای اینکه از نسبت سرمایه­‌گذاری صندوق در هر کدام از این موارد اطلاع پیدا کنیم باید اساسنامه و امیدنامه صندوق را بخوانیم.

صندوق های سرمایه گذاری درصد سرمایه‌گذاری خود در هر کدام از بازارهای مالی را در امیدنامه و اساسنامه خود ثبت می‌کنند و در کنار آن، گزارش دقیق و به‌روزی از سرمایه‌گذاری‌ها را با جزئیات کامل در سایت خود منتشر می‌کنند.

این اطلاعات را می‌­توانید از گزینه «نمودار ترکیب دارایی‌های صندوق» ببینید، همچنین نموداری برای نشان دادن میزان سرمایه‌گذاری صندوق در صنایع مختلف با عنوان «سهم صنایع در سبد دارایی‌های صندوق» قرار داده شده است تا سرمایه‌­گذاران اطلاعات دقیق‌تری داشته باشند.

همانطور که پیش از این گفتیم، صندوق های سرمایه گذاری بر اساس ترکیب دارایی یا پرتفویی که دارند به انواع مختلف تقسیم می‌شوند. در این قسمت ترکیب دارایی های سه نوع اصلی صندوق های سرمایه گذاری را مرور می‌کنیم.

 ترکیب دارایی های صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت

صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت، درصد بالایی از دارایی‌های خود را در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. این اوراق سود ثابتی دارند و ریسک سرمایه‌گذاری در آن‌ها بسیار پایین است. بنابراین صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت نیز سود ماهیانه تقریبا ثابتی دارند و ریسک سرمایه‌گذاری در آن‌ها پایین است.

صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت موظف هستند که 75 تا 95 درصد از دارایی‌های خود را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنند.

تصویر زیر نمونه‌ای از ترکیب دارایی‌های یک صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت است و همانطور که مشخص است، درصد بالایی از دارایی‌های این صندوق در اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری شده است.

ترکیب دارایی های صندوق های سرمایه گذاری سهامی

برخلاف صندوق های درآمد ثابت و همانطور که از اسم این صندوق‌ها پیداست، صندوق‌های سهامی بیشتر دارایی‌های خود را در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند. سرمایه‌گذاری در سهام ریسک بیشتری دارد، اما در عوض بازدهی بیشتری هم به دنبال خواهد داشت.

این صندوق‌ها باید حداقل 70 درصد از سرمایه جمع شده را به سرمایه‌گذاری در سهام اختصاص دهند و با 30 درصد بقیه میزان ریسک خود را تنظیم کنند.

بنابراین این صندوق‌ها به درد کسانی که ریسک‌پذیر هستند می‌خورد که البته درصد سرمایه‌گذاری صندوق‌ها در سهام، در سایت آن‌ها ذکر شده و سرمایه‌گذاران با بررسی پرتفوی آن‌ها و این درصد و به تناسب ریسک‌پذیری که دارند، صندوق مناسب خود را انتخاب کنند.

نمودار زیر، نمونه‌ای از ترکیب دارایی یک صندوق سهامی است که همانطور که پیداست درصد بالایی از دارایی خود را در سهام سرمایه‌گذاری کرده است. این سرمایه‌گذاری در دو بخش مجزا در نمودار قابل مشاهده است، یکی «پنج سهم با بیشترین وزن» و دیگری «سایر سهام».

ترکیب دارایی های صندوق های سرمایه گذاری مختلط

این صندوق‌ها حد میانی صندوق های درآمد ثابت و سهامی هستند. یعنی درصد سرمایه‌گذاری آن‌ها در سهام و اوراق با درآمد ثابت تقریبا برابر است. این موضوع باعث شده که ریسک سرمایه گذاری در آن‌ها نسبت به صندوق های سهامی کمتر و بازدهی آن‌ها نسبت به صندوق های درآمد ثابت بیشتر باشد.

نسبت سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها در سهام بورسی بین 40 تا 60 درصد دارایی‌ها و در اوراق با درآمد ثابت هم همین مقدار است و اینکه سرمایه‌گذاری در کدام قسمت بیشتر باشد به استراتژی مدیر صندوق بستگی دارد.

نمودار زیر، نمونه‌ای از ترکیب دارایی‌های صندوق سرمایه گذاری مختلط است که سعی کرده تعادل را بین سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق با درآمد ثابت حفظ کند تا از مزایای هر دو با هم استفاده کند.

چگونگی تشخیص میزان ریسک یک صندوق با ترکیب دارایی های آن

ترکیب دارایی میزان ریسک پذیری را هم نشان می‌دهد و چنانچه صندوقی درصد بیشتری از دارایی‌هایش را در اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کرده باشد، نشان از ریسک پایین صندوق است، در عوض اگر درصد بیشتری از دارایی‌ها در سهام سرمایه‌گذاری شده باشد، نشان‌دهنده ریسک بالای سرمایه‌گذاری در آن صندوق است.

بنابراین صندوق های درآمد ثابت به این دلیل که درصد بیشتری از پرتفوی خود را به اوراق با درآمد ثابت تخصیص می‌دهند دارای کمترین ریسک، صندوق‌های مختلط دارای ریسک متوسط و صندوق های سرمایه گذاری سهامی دارای بیشترین ریسک در میان انواع صندوق های سرمایه گذاری هستند.

چگونه به پورتفو و ترکیب دارایی صندوق های سرمایه گذاری دسترسی داشته باشیم؟

برای دسترسی به ترکیب دارایی تمام صندوق های سرمایه گذاری فعال در ایران کافی است به صفحه صندوق های سرمایه گذاری سایت سیگنال مراجعه کرده و در لیست صندوق های سرمایه گذاری روی نام صندوق مورد نظر خود کلیک کنید تا در صفحه بعد ترکیب دارایی های آن صندوق را مشاهده کنید.

اگر بخواهید بدانید که صندوق های سرمایه گذاری چه سهامی در پرتفوی خود خرید و فروش کرده‌اند، باید به سایت اختصاصی هریک از صندوق ها مراجعه کرده و در سربرگ گزارشات گزینه صورت های مالی، صورت وضعیت پرتفوی صندوق مورد نظر را مشاهده کنید.

سخن آخر

پرتفوی یا ترکیب دارایی صندوق های سرمایه گذاری اطلاعات خوبی از میزان ریسک پذیری و بازدهی صندوق به همراه دارد که سرمایه‌گذاران با بررسی آن می‌توانند صندوق مناسب را بین صندوق‌هایی از یک نوع انتخاب کنند.

مثلا اگر نظرشان روی صندوق سهامی باشد، با بررسی ترکیب دارایی و بعد از آن سهامی که آن صندوق خریداری کرده، به استراتژی مدیر صندوق پی ببرند. همچنین با بررسی پرتفوی در بازه‌های مختلف زمانی، متوجه شوند که آیا مدیر صندوق همواره در حال معامله و خرید و فروش و ایجاد سود بیشتر است یا پرتفوی ثابتی را اداره می‌کند. این موضوع می‌تواند به شناخت صندوق و میزان دلسوزی مدیر برای سرمایه‌هایی که در اختیار دارد کمک کند.