حسابداری سهام خزانه

روش های حسابداری سهام خزانه

دو روش بهای تمام شده ومبلغ اسمی در خصوص خرید وفروش سهام خزانه تجویز شده است:

الف – روش بهای تمام شده

در این روش از نظر ماهوی، مفهوم یک مبادله ای به کار رفته است، به خاطرانکه شرکت نقش واسطه را بین دو سهامدار ایفا می کند، بنابراین، معاملات خرید وفروش سهام خزانه، یک مبادله قلمداد می شوند. این روش در سه مقطع باز خرید، فروش مجدد و ابطال سهام باز خرید شده به قرار زیر تشریح می شود:

تحصیل سهام خزانه

هنگام تحصیل سهام خزانه حساب سهام خزانه معادل وجوه نقد پرداخت شده،بدهکار می شود.

فروش سهام خزانه

هنگام فروش مجدد سهام خزانه، حساب سهام خزانه بستانکار می شود. درصورتی که قیمت فروش مجدد سهام خزانه از قیمت تحصیل آن بیشتر باشد،تفاوت به بستانکاری حساب صرف سهام خزانه منظور و چنانچه قیمت فروش مجدد سهام خزانه از قیمت آن کمتر باشد، تفاوت به حساب سود وزیان انباشته بدهکار می شود، البته اگر صرف سهام خزانه مانده داشته باشد، ابتدا صرف سهام خزانه بدهکار شده و چنانچه از تفاوت چیزی باقی بماند به بدهکاری حساب سود وزیان انباشته منظور می شود.

ابطال سهام خزانه

هنگامی که سهام خزانه ابطال می شود، مجددا قابل فروش نخواهد بود. از نظرگاه حسابداری، هنگام ابطال سهام خزانه، حسابهای سرمایه ی سهام و صرف سهام به تناسب بدهکار شده و سهام خزانه بستانکار می شود. در صورتی که بهای تمام شده ی سهام خزانه از جمع دو مبلغ سرمایه ی سهام و صرف سهام کمتر باشد، تفاوت به صرف سهام حاصل از ابطال سهام خزانه بستانکار می شود و چنانچه بهای تمام شده ی سهام خزانه از جمع دو مبلغ سرمایه ی سهام (مبلغ اسمی) و صرف سهام بیشتر باشد، تفاوت به حساب سود وزیان انباشته بدکار می شود،اگر صرف سهام خزانه مانده داشته باشد، ابتدا صرف سهام خزانه بدهکار و چنانچه از تفاوت چیزی باقی بماند به بدهکاری حساب سود و زیان انباشته منظور می شود.

الف – 1 – خرید سهام خزانه به دفعات با قیمت های متفاوت

چنانجه خرید سهام خزانه به دفعات با قیمت های متفاوت صورت گیرد، هنگام فروش مجدد برای محاسبه ی بهای تمام شده، از یکی از روشهای ارزشیابی موجودی کالا نظیر شناسایی ویژه، میانگین موزون و فایفو استفاده می شود.

الف – 2 – نحوه ی گزارش سهام خزانه در روش بهای تمام شده

در روش بهای تمام شده، پس از انکه در بخش حقوق صاحبان سرمایه ی ترازنامه، اقلام سرمایه ی پرداخت شده و سود و زیان انباشته جمع شد، سهام خزانه ازان کسر می شود. شایان ذکر است، تحت هیچ شرایطی نباید سهام خزانه را به عنوان یک دارایی در سمت راست ترازنامه گزارش نمود، به خاطر انکه از نظر ماهوی باز خرید سهام شرکت، توسط خود شرکت یک فعالیت سرمایه گذاری نبوده، بلکه یک فعالیت تامین مالی محسوب می شود.