سیستم هزینه یابی مرحله ای در حسابداری صنعتی

میانگین موزون و اولین صادره از اولین وارده

در سیستم هزینه یابی مرحله ای در صورت وجود موجودی کالای در جریان ساخت ابتدای دوره، برای تعیین قیمت تمام شده واحدهای تکمیل شده واحدهای در جریان ساخت پایان دوره از دو روش زیر می توان استفاده نمود:
1 – میانگین موزون
2 – اولین صادره از اولین وارده

میانگین موزون

در هزینه یابی میانگین موزون، قیمت تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره به عوامل تشکیل دهنده هزینه های تولید تفکیک و یا هزینه های انجام یافته طی دوره جمع می شود تا کل هزینه های مواد مستقیم، کار مستقیم و سربار کارخانه بدست آید. از تقسیم جمع هزینه هر یک از عوامل هزینه های تولید بر معادل آحاد تکمیل شده به روش میانگین موزون، قیمت تمام شده یک واحد بدست می آید. در این روش، قیمت تمام شده واحدهای تکمیل شده از حاصل ضرب قیمت تمام شده یک واحد در واحدهای تکمیل شده بدست می آید.
در روش میانگین موزون، معادل آحاد تکمیل شده مربوط به کل کار انجام یافته تا پایان دوره می باشد که شامل کار انجام یافته در دوره جاری و کار انجام یافته در دوره قبل بر روی موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره می باشد. معادل آحاد تکمیل شده برای هریک از عوامل هزینه های تولید به طور جداگانه محاسبه می شود.

محاسبات مربوط تهیه گزارش هزینه تولید دایره دوم در روش میانگین موزون

در دایره دوم یا هر دایره ای که واحدهای تکمیل شده دایره اول به آن منتقل می شوند، قیمت تمام شده برای مواد مستقیم، کار مستقیم و سربار کارخانه دقیقا مانند دایره اول محاسبه می گردد. واحدهای که از دایره اول به دایره دوم منتقل شده اند دارای هزینه های انتقالی از دایره اول می باشند. در دایره دوم، قیمت تمام شده یک واحد برای هزینه های انتقالی نیز محاسبه می گردد.
در دایره دوم نیز قیمت تمام شده واحد های تکمیل شده از حاصل ضرب قیمت تمام شده یک واحد در واحد های تکمیل شده بدست می آید. قیمت تمام شده موجودی کالای در جریان ساخت پایان دوره مانند دایره اول محاسبه می گردد ودارای هزینه های انتقالی نیز می باشد.
در روش میانگین موزون، معادل آحاد تکمیل شده هزینه های انتقالی از دایره اول مساوی کل واحدهایی است که طی دوره در دایره دوم وجود داشته و مشتمل بر واحدهای در جریان ساخت اول دوره و واحدها ی که طی دوره از دایره اول منتقل شده اند، می باشد. واحدهای انتقالی از دایره اول از لحاظ هزینه انتقالی از دایره اول صد در صد تکمیل می باشند.

اولین صادره از اولین وارده

در هزینه یابی اولین صادره از اولین وارده، قیمت تمام شده واحدهای که از موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره تکمیل می گردند از واحدهای که طی دوره شروع و تکمیل می گردند، تفکیک می شوند. قیمت تمام شده یک واحد از حاصل تقسیم هزینه های انجام یافته در دوره جاری بر معادل آحاد تکمیل شده به روش اولین صادره از اولی وارده بدست می آید.
در این روش، فرض بر این است که ابتدا واحدهای در جریان ساخت اول دوره تکمیل و به دایره بعد یا به انبار متقل می گردند.

افزایش واحد های انتقال یافته از دایره قبل

در بعضی از صنایع اضافه کردن مواد مستقیم در هر دایره ای بعد از دایره اول موجب افزایش واحد های انتقال یافته از دایره قبل نمی گردد.

سیستم هزینه یابی دوگانه

سیستم هزینه یابی که یک شرکت مورد استفاده قرار می دهد به سیستم تولید آن بستگی دارد. به منظور هزینه یابی کلیه محصولات نمی توان صرفا از سیستم هزینه یابی سفارش کار یا مرحله ای استفاده نمود. بلکه، باید ترکیبی از هر دو سیستم هزینه یابی استفاده گردد. هر نوع ترکیبی از این دو سیستم را هزینه یابی دوگانه می نامند که نوع معمول آن سیستم هزینه یابی عملیات می باشد. این سیستم هزینه یابی، در صنایعی که محصولات انها به صورت گروهی تولید شده و اغلب احتیاج به عملیات تولیدی یکسان و اختصاصی دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. صنایعی که از این نوع سیستم هزینه یابی استفاده می کنند عبارتند از : صنایع ریسندگی و بافندگی، صنایع کفش و صنایع لباس.
درسیستم هزینه یابی عملیات، هزینه های تبدیل هر دایره به طور جداگانه نگهداری می شوند و متوسط قیمت تمام شده یک واحد هزینه های تبدیل با استفاده از سیستم هزینه یابی مرحلی ای محاسبه می گردد.
در سیستم تولید گوهی محصول از دستور ساخت استفاده می شود که مواد مستقیم لازم و جزئیات عملیات تولیدی را مشخص می کند. دستور های ساخت با هم متفاوت می باشند. زیرا هر گروه محصول دارای مشخصات متفاوت از نظر نوع محصول،مواد مستقیم و عملیات تولیدی انجام یافته می باشند.